Van AI naar B1: kun je toegankelijk schrijven met ChatGPT?

Begrijpelijke en toegankelijke content is cruciaal voor iedereen die communiceert met een groot publiek. Toegankelijke content schrijven is belangrijk werk, waarvan wij uit ervaring weten dat het tijd kost om dit goed te doen. Kunnen we onszelf tijd besparen door dit toegankelijkheidswerk uit te besteden aan een AI-tool? We delen onze ervaringen over schrijven op taalniveau B1 met ChatGPT.

Over taalniveau B1

Voor ons is het gesneden koek, maar wat is B1 eigenlijk? Taalniveau B1 is een gangbare term voor taal die te begrijpen is voor de overgrote meerderheid van de bevolking. B1 is geen officiële norm en er is regelmatig discussie over de zin en onzin van B1. Aan de andere kant is een maatstaf als B1 nuttig als je, in al je communicatie, hetzelfde niveau van toegankelijkheid nastreeft.

Hoe herschrijf je tekst dan naar B1-niveau? In de praktijk volg je hiervoor richtlijnen voor eenvoudig schrijven die al bestonden lang voordat de term B1 hip werd: schrijf actieve en korte zinnen, gebruik geen jargon, orden je tekst met tussenkopjes. Een extra handeling bij B1-schrijven is checken of de woorden die je gebruikt passen bij taalniveau B1. Dit kan met gratis tools als ishetb1.nl en zoekeenvoudigewoorden.nl.

Wij begrijpen dus hoe B1-schrijven moet, maar begrijpt ChatGPT het ook? We nemen de prompt – sorry, de proef! – op de som.

Aanpak: een goede prompt is cruciaal

Wil je de mogelijkheden van ChatGPT goed benutten, dan is het cruciaal om de juiste prompts te gebruiken. We hebben voor deze B1-test een groot aantal methoden en formuleringen getest met prompts die we ChatGPT ‘voerden’. Enkele voorbeelden van onze methoden:

Herschrijf onderstaande tekst:
(…) naar taalniveau B1
(…) naar eenvoudige taal, die te begrijpen is voor de meeste tieners en volwassen

Bij bovenstaande methode gaan we ervan uit dat ChatGPT, met zijn internetkennis, zelf uitzoekt wat B1 is. Wil je niets aan dat toeval overlaten? Verwerk dan B1-richtlijnen expliciet in je prompt.

Herschrijf onderstaande tekst:
(…) en volg hierbij onderstaande richtlijnen (…)

Wil je subtiel controleren wát ChatGPT verstaat onder taalniveau B1? Gebruik dan zo’n prompt:

Geef me een overzicht van richtlijnen voor het schrijven van B1-teksten
… en herschrijf onderstaande tekst op basis van deze richtlijnen

Weet je welke schrijfstijl past bij B1, maar kom je even niet uit je woorden? Zet ChatGPT dan als volgt aan het werk:

Beschrijf de stijlkenmerken van bovenstaande tekst
(…) en herschrijf onderstaande tekst op basis van deze stijlkenmerken

Zomaar vijf prompts waarmee je ChatGPT kan laten werken aan de toegankelijkheid van je content. Maar het houdt niet op na het eerste prompt. Ben je niet tevreden over het eerste resultaat? Gooi niet direct alles weg, maar stuur bij met extra aanwijzingen of een herformulering van je eerste prompt. Ook dit hebben we meermaals geprobeerd. Hadden we al gezegd dat toegankelijkheid belangrijk en veel werk is?

Testresultaten

Tot zover onze voorbereiding. Nu concreet: wat hebben onze experimenten opgeleverd? Tijd om een paar voorbeelden te bespreken.

Test 1: ‘Hey ChatGPT, herschrijf je deze tekst even naar B1-taalniveau?’

We beginnen er maar gewoon direct mee. Kan ChatGPT een tekst herschrijven naar B1-taalniveau?

Oké, de voorbeeldtekst uit onze prompt is vereenvoudigd. Maar is dit B1-waardig genoeg? Zeker niet. Met de huidige woordkeuze van ChatGPT komt deze tekst niet door de test. De tekst bevat passief taalgebruik (“hebben (…) besteed”, “hebben laten zien”) en woorden als ‘ecologisch’ en ‘diversiteit’ zijn niet geschikt voor B1-teksten. Misschien begrijpt ChatGPT het begrip B1 niet, of is de tool nog niet zo geavanceerd dat het B1-schrijfrichtlijnen ook kan toepassen.

Test 2: herschrijf deze tekst naar eenvoudige taal

Dus zetten we ChatGPT opnieuw aan het werk. We vervangen “B1-taalniveau”’ door “makkelijke, begrijpelijke taal, te begrijpen door zowel tieners als volwassenen”:

De tekst is nu iets eenvoudiger – de zowel-als-constructie van test 1 is verdwenen en de zinnen zijn actief geformuleerd – maar de tekst voldoet nog steeds niet volledig aan B1-taalniveau. Woorden als ‘balans’ en ‘variatie’ komen niet door de B1-check. Wij zien dat ChatGPT de B1-richtlijnen op woordniveau niet kan toepassen op basis van onze prompts.

Overige testresultaten

In de tests hierna zagen we (opnieuw) dat ChatGPT verschillende dingen goed doet. De AI-tool kan bijvoorbeeld prima structuur aanbrengen in een tekst en tussenkoppen toevoegen. Ook dat hoort bij herschrijven naar B1.

Toch waren we in geen enkel geval écht tevreden over het resultaat. Wat je kan met ChatGPT is fascinerend, maar de tool heeft duidelijk nog een aantal tekortkomingen.

ChatGPT:

  • weet niet welke woorden wel of niet B1 zijn;
  • is niet in staat om alle richtlijnen tegelijk en in één keer goed toe te passen;
  • past sommige regels (zoals korte zinnen of actief schrijven) niet consequent toe;
  • voegt soms ongevraagd onnodige informatie toe;
  • laat soms ongevraagd belangrijke informatie weg;
  • voegt soms tekst toe die inhoudelijk niet correct is.

Is ChatGPT daarmee waardeloos voor het schrijven van toegankelijke content? Nee. Je kunt dat wat uit de tool komt rollen, verbeteren door ChatGPT te trainen met feedback, aanvullingen en nieuwe aanwijzingen. De ervaring leert dat de nieuwe output ook dan nog geregeld nieuwe tekortkomingen bevat ten opzichte van de vorige output, waardoor je opnieuw feedback moet geven om dit te corrigeren. Die negatieve feedbackloop wilden we nu juist omzeilen.

Conclusies: goed begin maar slechts halve werk

Als je veel met content werkt, kun je ChatGPT prima gebruiken om een begin te maken met herschrijven naar B1-niveau. Ook kan ChatGPT je op ideeën brengen voor nieuwe formuleringen. Handig als je worstelt met taaie materie of met een lap wollige tekst.

Alleen ben je daarna zelf redelijk wat tijd kwijt met het afmaken of redigeren van de gegenereerde tekst, door de vele tekortkomingen die ChatGPT nog heeft. In plaats van dat je van A direct naar B1 gaat, ga je met ChatGPT als het ware van A via AI naar B1. Dat is een omweg die fascinerend is – maar of die tijdsinvestering het waard is, moet je zelf bepalen.

Voor we het vergeten: goede content is meer dan B1

Zoals gezegd: B1-taalniveau is een richtlijn, geen heilige graal. Wil je weten of mensen je tekst echt begrijpen, dan is het aan te raden om dit te testen met gebruikers uit je doelgroep.

Begrijpelijkheid is niet de enige norm waar we naar kijken. Als contentspecialisten zorgen we er ook voor dat een webtekst vindbaar is via zoekmachines. En we zorgen ervoor dat een tekst scanbaar is, antwoord geeft op de vraag van de bezoeker, aanspoort tot actie, enzovoorts.

Kortom: een goede webtekst moet aan veel eisen voldoen. Hoewel ChatGPT tijd kan besparen en nuttige ideeën kan aanreiken, kunnen we dit deel van ons werk zeker nog niet volledig uitbesteden. Content blijft mensenwerk, waarbij alle nieuwe (AI-)tools mooi meegenomen zijn.

Oké… Hoe nu verder?

Is dat de definitieve conclusie? Nee. Die handige AI-tools ontwikkelen zich in hoog tempo, net als onze kennis over dit onderwerp. Het is goed mogelijk dat AI-tools zoals ChatGPT of Jasper.ai in de nabije toekomst beter worden in B1-schrijven.

Ook is het mogelijk dat andere tools (denk aan Microsoft Word, Google Docs of Klinkende Taal) in de toekomst bruikbare AI-features toevoegen. Of komen er totaal nieuwe (AI-)tools die gericht zijn op het herschrijven van teksten? Zelfs een AI-fluisteraar kan de toekomst niet voorspellen.